Selasa, 25 Oktober 2016

PIDARTA BASA BALI
AJEG BALI SULUH IKANG PRABHA

Om Swastyastu
Maka murdaning atur, pinih ajeng mantuka ring ida dane sareng sami,mustikannyane pisan angga juri sane kusumayang titiang. Sadurung titiang matur, lugrayang titiang ngaturang suksmaning manah mantuka ring Ida Hyang Prama Kawi, riantukan sangkaning asung kertha wara nugraha Ida, titiang prasida sadu ajeng ring ida dane sareng sami, gumantinipun ngamiletin Utsawa Pidarta Basa Bali, majalaran antuk pemargi utsawa sane kelaksanayang olih Dinas Kebudayaan Kabupaten Badung ring warsa 2016 puniki.
Mungguing pidarta sane pacang atur uningayang titiang mamurda “ Ajeg Bali Suluh Ikang Prabha’’Dumadak wekasan pemargi asapuniki sida kaanggen serana nincapang kaweruhan para jana Baline pamekas pretakjana nusantara sami.
Ida dane sareng sami
Maosang indik Ajeg Bali, punika merupa pabuat sane dahat mautama pisan. Riantukan pawangunan jagat Baline kapungkur wekas, tan lempas ring swadharma sane mapiranti antuk pikukuh Tri Hita Karana, sane kajiwa pramanin antuk sastra agama Hindu. Puniki sami sida werdi tur limbak, majanten sangkaning kawentenan adat lan budaya Baline sane mentik ring Desa Pakramane.
Tri Hita Karana inggih punika merupa serana nyujur kerahayuan urip, sanatana dharma, wastu sida moksartam jagat hita, melarapan antuk subakti ring ida sang hyang Parama Kawi, paras- paros pasidikaraan ring sesamen manusa miwah treasna sih ring sarwa mauripe. Sami puniki mangda kadasarin antuk Tri Kaya Parisudha, saha kaetang madulururan antuk catur marga. Duaning asapunika sandang pisan telebang angge geguat lan sepat siku-siku pematut nitenin urip maka karma Bali, bilih-bilih ring panglimbak aab jagate mangkin, yan inargamayang titiang, tan bina luwir segara tan patepi, capuh tan pawates.
Napi malih ring pungkuran puniki wenten makudang-kudang wicara nibenin panegaran druene sane merupa krisis multidimensional, napi malih wentene reklamasi teluk benoa sane wiakti  ngemetuang pikobet krama Baline. Nanging punika mawasta pakibeh jagat, iraga patut yatna yatna ring kawentenan. 
Pamekas iraga sareng sami mangkin, mangda sida ngayunin mlarapan antuk mulat sarira. irage sareng sami maka pewaris sekadi mangkine kebaos putra bangsa mangda yukti-yukti nyejerang rasa sutindih ring gumi, maka putra sane kasinanggeh suputra, putra sane setate mingsinggihang dharmaning agama lan dharmananing Negara, sane gumanti kasungkemin tur kasinggihang ring jagate. Ring pustaka suci druwene wenten kabaos asapumiki ;
Sang Hyang candra tranggana
Pinak dhipa mamandangi ri kala wengi,
Sang Hyang Surya sedeng prabata,
Maka dhipa mamandangi ri bumi mandala,
Widya sastra sudharma
Dhipa nikanang tri bhuwana prabhaswara,
Yan ring putra suputra
Sadhu gunawan mamandangi kula wandhu wandawa.

Teges ipum ;
Sang Hyang Candra utawi bulan miwah bintang
Punika maka suluh rikalaning wengi
Yan ring jagate Ida Sang Hyang Surya
Sane sida ngawinang galang,
Kreneban jagat tigane, sangkaing kautaman sastrane
Punika sane ngawinang,
Yan ring kulawarga,
Wantah putrane sane becik punika maka suluh.
Mangda sida kinucap putra suputra sadu gunawan, patut subhakti ring kang sinanggeh catur guru, mekadi ring guru rupaka, guru pengajian, guru wisesa, lan guru swadiaya. Napi mahawinan subhakti ring guru rupaka ? riantukan guru rupaka punika marupa sarira kret, sane ngardi iraga, anadata lan pranadata, sane nguripin tur miara iraga, ngicenin bhoga, upabhoga, lan paribhoga, mawit saking telenging garba ngantos embas saha duwur dados putra sane becik. Punika mahawinan iraga patut satinut ring sapituduh guru rupaka, sampunang langgana ring rerama, ngawinang tulah idup, alpaca guru.
Bhaktine ring guru pengajian, riantukan iraga kaicen kaweruhan, sida uning tata titi aguron guron , waged ring kadiatmikan , maka panuntun ngulati kerahayuan uripe wekasan. Asapunika taler bhaktine ring guru wisesa, riantukan iraga sareng sami puniki kawawa antuk sang mawa rat. Raris bhaktine ring guru swadiaya, riantukan ida sane meraga sangkan paraning dumadi, sane ngawawa sekala-niskala, ngupeti, setiti, lan mrelina sahanan sane wenten ring jagate.
Semeton Sareng Sami
Kapatutane kadi puniki ageng pisan pikonoh nyane rikale  nyanggre pawangunan jagat Baline, wastu sida kasinanggeh ajeg. Sane encen patut ajegang ? Majanten sane kaajegang punika marupa sahanan pratingkah lan parisolahe sane becik, manut swadharmaning adat lan budaya Baline sane merupa tetamian para panglingsire saking nguni
Iraga para yowana sareng sami, punika angge pratiwimba, nampa kauripane mangda sida plapan, sampunang nenga-nenga mlajah mauruk sastra, yan sekadi pemargine mangda sida rauh katanggu. Maka cutet masekolah mangda ngantos molihang ijazah, satsat panah pasupati pasuecan bhatara siwa ring Sang Arjuna rikala mancut Niwatakawaca sadaweg nglurug Swarga Lokane, saha sida jayanti. Raris  kaweruhane punika anggen nyanggra pawangunan jagate, pamekas ring Bali, wastu sida ajeg, duaning punika marupa kapatutan irage maprawerti , maka panrestian jadma Bali luih guna lan jagate Sutrepti.
Ngajegang jagat Bali puniki, marupa kapatutan irage sareng sami, maka pretisentana sane embas ring Bali, sane gumanti patut ngertiang warisan leluhur, mapiranti antuk mingsinggihang swadharmaning bela Negara. Yan saihang ring kawentane riin, para leluhure matohpati melanin gumi, riantukan kabanda antuk bromo corah, state pangusak asik, marikosa, mamati-mati wong tanpa dosa sane dados meseh dahat madurgama. Sane mangkin meseh asapunikatan wenten malih. Nanging panglalah budaya dura negarane patut waspadain, mangda tan ngarubeda, riantukan puniki ngawetuang jagat Baline usak. Adat budaya, lan sastra agamane anggen panegulan nekekang keajegan Baline sane sampun kaloktah rauh kejaba Negara. Ajeg Bali utamanyane adat lan budaya punika maka suluh ikang prabha, sane pacing nyuluhin ngulati jagat kerahayuan lan jagat Baline Sutrepti.
Ida Dane sareng sami
Yan cutetang titiang matur, maka pupulan daging pidarta :
1.      Ajeg Bali inggih punika sahanan prawertiane sane sida   ngelanggengang indik tetamian para leluhure nguni, makadi adat, budaya, lan satra agama. Boya jai rage tan dados nuduk budaya dura desa, yan kapikayun ngawetuang rahayu durusang, nanging patut waspadain.
2.      Sira sane patut ngajegang Jagat Baline puniki? Irage sareng sami, pamekas sami sapretisentanan Baline tur sang sapa sire ugi sane urip kamertain antuk sari –sarining bhoga jagat Baline,kamanggala antuk sang mawa rat, punika sane patut ngajegang, maserana antuk kayun lascarya tan paleteh.
3.      Indik ngajegang Bali, tan mari mawiweka antuk kapatutan, asing-asing sane ngawetuang paras-paros, sagilik-saguluk seka salunglung sabayantaka mataa karma, manut swadharmaning krama Bali.
4.      Dasar Ajeg Bali inggih punika Tri Hita Karana, sane kauripin antuk sastra agama Hindu. Desa Pakraman Wantah marupa genah miara sahasan pangwerdian Adat lan Budayane.

Ida dane sareng sami sane kusumayang titiang
Wantah asapunika mungguing atur pidartan titiang, mogi-mogi wenten pikenoh nyane. Menawi wenten munjuk lungsur atur titiang, tan lali titiang ngelungsur pangampura. Maka untatin atur, lugrayang titiang ngaturang parama santi.
Om Santhi Santhi Santhi Om.


1 komentar: